Transport owoców. W jakiej temperaturze przewozi się owoce?
Jakie czynniki i technologie odgrywają kluczową rolę w zachowaniu jakości owoców podczas ich transportu na rynki międzynarodowe?
Transport owoców wymaga szczególnej troski, ponieważ owoce są produktami łatwo psującymi się, a ich jakość zależy od zachowania odpowiednich warunków podczas całego procesu logistycznego. Kluczowym czynnikiem w przewozie owoców jest kontrola temperatury, która zapobiega nadmiernemu dojrzewaniu, utracie wilgoci, rozwojowi pleśni oraz innym formom degradacji. Dla różnych rodzajów owoców wymagane są różne zakresy temperatur, co wynika z ich specyficznych cech biologicznych, zawartości wody oraz wrażliwości na zmiany środowiskowe.
Najczęściej transport owoców odbywa się w temperaturach od 0°C do 15°C, w zależności od gatunku. Na przykład jabłka i gruszki, które należą do owoców twardych, najlepiej przechowywać i przewozić w temperaturze od 0°C do 4°C. Dzięki temu zachowują świeżość przez dłuższy czas, a proces dojrzewania zostaje spowolniony. Podobnie jest w przypadku owoców cytrusowych, takich jak pomarańcze, cytryny i grejpfruty, które wymagają temperatury w zakresie 4°C–8°C, aby uniknąć szoku termicznego, który może prowadzić do uszkodzeń skórki i miąższu. Banany, które są wyjątkowo wrażliwe na niskie temperatury, muszą być transportowane w przedziale 13°C–15°C, co zapobiega ich zamrażaniu oraz pozwala zachować optymalny kolor i smak. Przy ich transporcie istotne jest także stosowanie specjalnych komór do dojrzewania, które pozwalają na kontrolowane uwalnianie etylenu, naturalnego gazu odpowiedzialnego za dojrzewanie owoców.
Owoce jagodowe, takie jak truskawki, maliny, jagody czy borówki, są szczególnie podatne na uszkodzenia mechaniczne i działanie mikroorganizmów. Dlatego wymagają temperatur bliskich 0°C i wilgotności względnej powietrza na poziomie 90–95%, aby zapobiec odwodnieniu. Z kolei owoce tropikalne, takie jak mango, papaja czy ananasy, źle znoszą temperatury poniżej 10°C, co może prowadzić do tzw. uszkodzeń chłodowych, objawiających się przebarwieniami skórki, utratą jędrności i smaku.
Transport owoców odbywa się głównie w specjalistycznych chłodniach samochodowych, kontenerach chłodniczych oraz samolotach przystosowanych do przewozu produktów wrażliwych na temperaturę. W 2022 roku ponad 80% globalnych przewozów owoców odbywało się drogą morską, przy czym kontenery chłodnicze (reefery) stanowiły podstawę logistyki. Przykładowo, Polska, będąca jednym z największych producentów jabłek w Europie, eksportuje te owoce głównie do Niemiec, Wielkiej Brytanii oraz krajów skandynawskich. W 2021 roku eksport polskich jabłek wyniósł około 1,2 miliona ton, co stanowiło 70% całkowitej produkcji krajowej. Transport tych owoców realizowany jest głównie drogą lądową, z zachowaniem optymalnej temperatury 0°C–3°C.
Zaawansowane technologie odgrywają coraz większą rolę w transporcie owoców. Nowoczesne kontenery chłodnicze wyposażone są w czujniki monitorujące temperaturę, wilgotność oraz poziom dwutlenku węgla i tlenu. Przykładem jest technologia Controlled Atmosphere (CA), która pozwala na precyzyjną regulację atmosfery wewnątrz kontenera, co znacznie wydłuża okres przechowywania owoców. Dzięki niej jabłka czy kiwi mogą być przechowywane nawet przez kilka miesięcy bez utraty jakości. Z kolei technologia Modified Atmosphere Packaging (MAP) stosowana jest głównie w transporcie owoców jagodowych i polega na modyfikacji składu gazowego w opakowaniu, co zmniejsza tempo oddychania owoców i wydłuża ich trwałość.
Transport lotniczy, choć droższy, jest preferowany w przypadku owoców bardzo wrażliwych, takich jak truskawki czy świeże mango, szczególnie na długie dystanse, na przykład z Afryki czy Ameryki Południowej do Europy. Dzięki temu owoce mogą dotrzeć do konsumentów w ciągu kilkudziesięciu godzin od zbioru. Statystyki z 2022 roku wskazują, że ponad 10% globalnego eksportu owoców odbywało się drogą lotniczą, przy czym największymi importerami takich produktów były Stany Zjednoczone, Niemcy, Japonia i Chiny.
Wilgotność względna powietrza to kolejny kluczowy czynnik w transporcie owoców. Jej poziom musi być odpowiednio dostosowany do gatunku przewożonych produktów. Na przykład owoce cytrusowe i banany wymagają wilgotności w zakresie 85–90%, natomiast owoce jagodowe aż 90–95%. Niewłaściwa wilgotność może prowadzić do odwodnienia owoców lub sprzyjać rozwojowi pleśni, co znacząco obniża ich wartość rynkową. Warto podkreślić, że Polska, będąc jednym z największych producentów borówek w Europie, eksportuje je głównie do Niemiec, Wielkiej Brytanii, Holandii i Skandynawii. Transport tych owoców odbywa się głównie w chłodniach, w temperaturze 0°C–2°C i przy zachowaniu wysokiej wilgotności.
Szacuje się, że globalny rynek transportu chłodniczego, w tym owoców, osiągnie wartość ponad 25 miliardów dolarów do 2025 roku. Dynamiczny wzrost tego sektora napędzany jest rosnącym zapotrzebowaniem na świeże produkty w krajach rozwiniętych oraz postępem technologicznym, który pozwala na bardziej efektywne i ekologiczne przewozy. W kontekście Polski, rosnący eksport owoców, zwłaszcza jabłek, borówek i truskawek, przyczynia się do rozwoju infrastruktury chłodniczej oraz wzrostu znaczenia naszego kraju jako kluczowego dostawcy owoców na rynki europejskie.
Warto zauważyć, że wymagania dotyczące temperatury mogą się różnić w zależności od długości trasy transportowej oraz sposobu przewozu. Na krótkich dystansach, takich jak lokalne dostawy do supermarketów, owoce mogą być przewożone w mniej rygorystycznych warunkach, o ile czas transportu jest krótki. Natomiast w przypadku eksportu międzykontynentalnego, np. z Ameryki Łacińskiej do Europy, utrzymanie stabilnej temperatury przez cały czas podróży jest kluczowe dla zachowania jakości owoców. Przykładem mogą być transporty bananów z Ekwadoru, które stanowią ponad 25% światowego eksportu tych owoców. Banany przewożone są w kontenerach chłodniczych w temperaturze 13°C–14°C, a proces ich dojrzewania jest kontrolowany przy użyciu etylenu w miejscu docelowym.
Transport owoców to skomplikowany proces wymagający uwzględnienia specyficznych potrzeb każdego gatunku. Odpowiednia temperatura, wilgotność, kontrola atmosfery oraz zaawansowane technologie logistyczne odgrywają kluczową rolę w zachowaniu jakości owoców na każdym etapie ich drogi od producenta do konsumenta. Dynamiczny rozwój tego sektora oraz rosnące zapotrzebowanie na świeże owoce sprawiają, że Polska ma szansę umocnić swoją pozycję jako czołowy eksporter na wymagających rynkach międzynarodowych.
