Transport obrazów, transport rzeźb. Jak fachowo zrealizować transport dzieł sztuki?

Transport dzieł sztuki to proces wymagający doskonałej koordynacji oraz gruntownej znajomości materiałów, z których wykonane są przewożone obiekty, oraz zastosowania najnowocześniejszych technologii zabezpieczających i chroniących eksponaty artystyczne. Każdy eksponat na czas transportu wymaga indywidualnego podejścia, a jego przewóz często wiąże się z koniecznością spełnienia międzynarodowych regulacji prawnych oraz muzealnych procedur w przypadku transportu dzieł sztuki po za granicę danego kraju. W zależności od rodzaju obiektów artystycznych stosuje się odmienne metody pakowania, samego transportu dzieł sztuki oraz odpowiedniego określenia warunków przechowywania. Najważniejszymi kategoriami w tej branży są transport obrazów, transport rzeźb oraz transport eksponatów muzealnych i artystycznych, przy czym każda z tych operacji rządzi się własnymi zasadami.

Obrazy, zwłaszcza te wykonane na płótnie, desce czy pergaminie, są niezwykle wrażliwe na zmiany temperatury, wilgotności oraz drgania, dlatego transport obrazów musi być zaplanowany z najwyższą starannością. Najważniejszym elementem ochrony podczas realizacji transportu obrazów jest odpowiednie opakowanie – obrazy najpierw pokrywa się specjalnym papierem ochronnym o neutralnym pH, który zapobiega reakcjom chemicznym i absorbuje wilgoć. Następnie nakłada się warstwę delikatnej pianki amortyzującej, a całość umieszcza w specjalnie zaprojektowanej skrzyni transportowej, często wykonanej z drewna z kontrolowaną zawartością wilgoci, co zapobiega deformacjom w każdej chwili kiedy wykonujemy transport obrazów do nowego miejsca przeznaczenia czy też odbiorcy.

W przypadku transportu obrazów na duże odległości z wykorzystaniem transportu międzynarodowego stosuje się skrzynie klimatyczne wyposażone w systemy regulacji temperatury oraz czujniki rejestrujące wszelkie wstrząsy i zmiany wilgotności. Każdy obraz wymaga także stabilizacji, aby uniknąć kontaktu z innymi powierzchniami, które mogłyby doprowadzić do uszkodzenia warstwy malarskiej. W transporcie lotniczym obrazy często przewożone są jako ładunek delikatny i umieszczane w wydzielonych strefach cargo lub – w przypadku najcenniejszych dzieł – pod nadzorem kuriera artystycznego. Przy transporcie międzynarodowym obrazy wymagają także dokładnej dokumentacji, w tym certyfikatów autentyczności i zezwoleń na wywóz przedmiotów o wartości artystycznej, zwłaszcza jeśli są to obiekty o znaczeniu historycznym. Transport dzieł sztuki w tej kategorii wymaga współpracy z ekspertami ds. logistyki oraz często z konserwatorami sztuki.

Transport rzeźb to zadanie wymagające zastosowania indywidualnych rozwiązań dostosowanych do kształtu, wagi oraz materiału, z jakiego wykonano eksponat rzeźbiarski. Rzeźby z marmuru, brązu, drewna czy ceramiki charakteryzują się różną odpornością na wstrząsy i nacisk, dlatego dla każdej z nich opracowuje się unikalne metody stabilizacji na czas realizacji transportu rzeźb. W przypadku rzeźb o nieregularnych kształtach stosuje się dedykowane uchwyty amortyzujące, które pozwalają na unieruchomienie figury rzeźbiarskiej w skrzyni transportowej, eliminując ryzyko przemieszczania się podczas podróży.

W przypadku większych rzeźb konieczne jest wykorzystanie specjalnych podnośników oraz dźwigów, a w transporcie międzynarodowym stosuje się dodatkowe zabezpieczenia przed zmianami klimatycznymi, zwłaszcza jeśli rzeźba jest transportowane drogą morską. Dla wyjątkowo ciężkich eksponatów rzeźbiarskich projektuje się specjalne platformy w pojazdach, które redukują nacisk na delikatniejsze części struktury rzeźbiarskiej. Transport rzeźb drogą lotniczą odbywa się w przestrzeniach cargo dostosowanych do tego typu wrażliwych ładunków, a w transporcie lądowym wykorzystywane są ciężarówki z systemami amortyzacji oraz kontrolą wstrząsów. Transport dzieł sztuki tego typu wymaga ścisłego nadzoru i zastosowania specjalnych metod stabilizacji.

Ważnym aspektem transportu rzeźb jest także konserwacja przed podróżą. Często przed przewozem eksperci dokonują zabezpieczenia powierzchni, nakładając ochronne powłoki zabezpieczające przed kurzem, wilgocią czy uszkodzeniami mechanicznymi. W przypadku obiektów o bardzo dużej wartości organizuje się eskortę ochroniarską, a przewóz odbywa się w konwoju monitorowanym przez systemy GPS. Odpowiednie zabezpieczenia są najważniejsze, aby transport dzieł sztuki, w tym cennych rzeźb, odbywał się bez ryzyka uszkodzeń.

Transport eksponatów muzealnych obejmuje szeroką kategorię obiektów – od transportu starożytnych artefaktów, przez delikatne przedmioty codziennego użytku z dawnych epok, aż po transport książek, czy też  instrumentów muzycznych mających wartość historyczną. Każdy z tych przedmiotów wymaga indywidualnego podejścia oraz zastosowania dedykowanych metod ochrony. Eksponaty muzealne są często bardzo kruche, dlatego zabezpiecza się je przed wibracjami, wahaniami temperatury, a nawet działaniem światła.

Podczas transportu zbiorów muzealnych szczególną uwagę zwraca się na warunki klimatyczne, w jakich przewożony jest ładunek. Często stosuje się skrzynie klimatyczne, w których poziom wilgotności i temperatura są precyzyjnie kontrolowane przez cały czas trwania transportu. Wiele eksponatów muzealnych wymaga transportu w pozycji pionowej lub pod określonym kątem, co wymaga zastosowania specjalnych uchwytów i systemów mocowań.

W przypadku międzynarodowego transportu dzieł sztuki drogą lądową na terenie krajów objętych Konwencją CMR niezbędne jest wystawienie międzynarodowego listu przewozowego CMR. Dokument ten stanowi podstawę umowy przewozu, określa szczegółowe warunki transportu oraz pełni funkcję zabezpieczającą dla wszystkich stron zaangażowanych w transport międzynarodowy. W przypadku transportu eksponatów artystycznych jak i transportu zbiorów muzalnych list przewozowy CMR powinien zawierać precyzyjny opis przewożonych dóbr kultury, ich wartość, warunki przewozu oraz oczywiście dane nadawcy, odbiorcy i przewoźnika.

Transport dzieł sztuki o dużym znaczeniu kulturowym często odbywa się z udziałem wyspecjalizowanych firm, które posiadają wieloletnie doświadczenie w przewozie dóbr dziedzictwa narodowego. Eksponaty podróżujące między muzeami międzynarodowymi muszą posiadać odpowiednią dokumentację celno-prawną, a w niektórych przypadkach konieczne jest uzyskanie specjalnych zezwoleń na międzynarodowy transport oraz sam wywóz z kraju historycznych obiektów sztuki.

Ostatnim, jednak bardzo ważnym elementem transportu dzieł sztuki jest ubezpieczenie przewożonych obiektów. W zależności od wartości i rodzaju transportowanych eksponatów, wykupuje się specjalistyczne polisy obejmujące zarówno uszkodzenia mechaniczne, jak i ryzyko kradzieży lub zgubienia ładunku. W przypadku transportu obrazów oraz transportu rzeźb ubezpieczenie często obejmuje także uszkodzenia wynikające z wypadków i zdarzeń losowych. Firmy oferujące transport eksponatów muzealnych współpracują z renomowanymi towarzystwami ubezpieczeniowymi, aby zapewnić maksymalne bezpieczeństwo każdej przesyłce przedmiotów o wartości artystycznej, kulturowej jak i historycznej.