Przedawnienie roszczeń w transporcie
Częstym problemem w kontaktach gospodarczych stało się nieterminowe regulowanie zobowiązań. Czas odgrywa tu decydująca rolę i niestety jest na niekorzyść wierzyciela.
Zgodnie z obowiązującymi przepisami, jeżeli dopuścimy do przedawnienia należności, dłużnik może uchylić się od spełnienia świadczenia poprzez podniesienie zarzutu przedawnienia, nawet gdy jego sytuacji finansowa pozwala na spłatę zadłużenia.
Należy to uwzględnić zwłaszcza w przypadku usług transportowych, gdzie terminy przedawnienia roszczeń są krótsze w stosunku do innych roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej.
Krajowy przewóz osób i rzeczy z wyjątkiem transportu morskiego, lotniczego i konnego reguluje Ustawa Prawo Przewozowe z dnia 15.11.1984 roku (Dz.U. z 2000 r. Nr 50, poz. 601 ze zm.), która wskazuje na roczny termin przedawnienia roszczeń z umowy przewozu jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej (art. 77 ust. 1 Prawa Przewozowego).
Co do zasady bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne (np. dzień następny po terminie płatności wskazanym w fakturze). Szczegółowe przepisy w tym zakresie reguluje Art. 77 ust. 3 Prawa Przewozowego, zgodnie z którym przedawnienie biegnie dla roszczeń z tytułu:
1. utraty przesyłki – od dnia, w którym uprawniony mógł uznać przesyłkę za utraconą,
2. ubytku, uszkodzenia lub zwłoki w dostarczeniu – od dnia wydania przesyłki,
3. szkód nie dających się z zewnątrz zauważyć – od dnia protokolarnego ustalenia szkody,
4. zapłaty lub zwrotu należności – od dnia zapłaty, a gdy jej nie było – od dnia, w którym powinna była nastąpić,
5. niedoboru lub nadwyżki przy likwidacji przesyłek – od dnia dokonania likwidacji,
6. innych zdarzeń prawnych – od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne.
W transporcie międzynarodowym kwestię przedawnienia roszczeń reguluje Konwencja CMR, zgodnie z którą roszczenia ulegają przedawnieniu po 1 roku, za wyjątkiem spraw gdzie mamy do czynienia z złym zamiarem lub rażącym niedbalstwem (wówczas okres ten wynosi 3 lata).
Istnieją narzędzia umożliwiające wierzycielowi przerwanie biegu przedawnienia roszczeń – wówczas po każdym przerwaniu przedawnienie biegnie na nowo.
Sposobów na przerwanie przedawnienia jest kilka:
1. podjęcie czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju np:
§ wniesienie pozwu;
§ złożenie wniosku o zawezwanie do próby ugodowej przed sądem
§ zgłoszenie wierzytelności w toku postępowania upadłościowego;
Należy pamiętać, że przerwanie biegu przedawnienia przez czynność przed sądem nie następuje, jeżeli z przepisów prawa procesowego wynika, że jest ona bezskuteczna (np. cofnięcie pozwu z powodu nieusunięcia braków formalnych).
2. wszczęcie mediacji;
3. uznanie roszczenia przez dłużnika - jeżeli dłużnik podpisze "oświadczenie o uznaniu długu" bieg przedawnienia zostaje przerwany a dodatkowo w/w dokument umożliwia podjęcie ewentualnych działań sadowych w tańszym i szybszym postępowaniu nakazowym.
Uwzględniając specyfikę rynku usług transportowych i bardzo krótki czas na dochodzenie swoich należności z tytułu wymagalnych faktur, istotne jest aby możliwie szybko podjąć działania mające na celu wyegzekwowanie należności lub przerwanie biegu przedawnienia.
Działania windykacyjne powinny być podejmowane możliwe szybko aby zwiększyć szanse na odzyskanie należności, zanim dłużnik straci płynność finansową lub dojdzie do przedawnienia roszczeń.
