Kiedy pracodawca musi wypłacić pracownikowi odszkodowanie w związku z wypadkiem przy pracy

  Pracownikowi, który ulegnie wypadkowi przy pracy przysługują nie tylko świadczenia wynikające z przepisów prawa pracy. Poszkodowany pracownik może także dochodzić roszczeń związanych ze skutkami wypadków przy pracy, powołując się na przepisy prawa cywilnego.

  Zgodnie z art. 2371 Kodeksu pracy, pracownikowi, który uległ wypadkowi przy pracy, przysługują:

- świadczenia z ubezpieczenia społecznego, określone w odrębnych przepisach (tj. ustawie z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych; Dz.U. z 2015 r. poz. 1242 i 1442),
- od pracodawcy – odszkodowanie za utratę lub uszkodzenie w związku z wypadkiem przedmiotów osobistego użytku oraz przedmiotów niezbędnych do wykonywania pracy, z wyjątkiem utraty lub uszkodzenia pojazdów samochodowych oraz wartości pieniężnych.

Świadczenia wynikające z prawa pracy

  Jeśli chodzi o świadczenia z ubezpieczenia wypadkowego, któremu pracownicy podlegają obowiązkowo z tytułu stosunku pracy, w razie niezdolności do pracy powstałej w wyniku wypadku przy pracy przysługuje m.in.:

- zasiłek chorobowy,
- świadczenie rehabilitacyjne (po wyczerpaniu zasiłku) czy
- jednorazowe odszkodowanie w razie doznania stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu.

  Natomiast odszkodowanie od pracodawcy przysługuje za zwykłe rzeczy osobiste, które pracownik miał przy sobie podczas wypadku, np. zegarek, telefon, a które uległy zniszczeniu, lub za przepadłe przedmioty służbowe, np. laptop. Odszkodowanie powinno pokryć koszt naprawy lub umożliwić odkupienie rzeczy nienadającej się do naprawy.

Odszkodowanie wynikające z prawa cywilnego

  Wymienione świadczenia określone w Kodeksie pracy nie wyczerpują roszczeń związanych ze skutkami wypadków przy pracy. Pracownik może domagać się naprawienia szkody lub zadośćuczynienia za doznaną krzywdę na podstawie przepisów art. 444–446 Kodeksu cywilnego. Poszkodowanemu może być przyznana stosowna suma na leczenie, przygotowanie do nowego zawodu (w razie inwalidztwa), renta (np. w przypadku całkowitej lub częściowej utraty zdolności do pracy zarobkowej, wzrostu potrzeb życiowych), a także odpowiednia suma – tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę. Przepisy kc przewidują również roszczenia, z jakimi może występować rodzina zmarłego poszkodowanego.

  Jednakże to pracownik musi wykazać wszystkie przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej:

- winę pracodawcy (np. zaniedbania w zakresie bhp),
- szkodę poniesioną w wyniku wypadku oraz
- związek przyczynowy pomiędzy wypadkiem przy pracy a powstaniem szkody.

Kolejność dochodzenia roszczeń

  Podkreślenia wymaga, że roszczenia cywilnoprawne mają charakter uzupełniający wobec świadczeń z ubezpieczenia wypadkowego. Sąd Najwyższy w wyroku z 7 stycznia 2010 r. (sygn. akt II PK 132/09; LEX nr 584733) stwierdził, że „odpowiedzialność deliktowa pracodawcy za wypadek przy pracy doznany przez pracownika jest odpowiedzialnością subsydiarną w stosunku do odpowiedzialności instytucji ubezpieczeniowej, która odpowiada w razie spełnienia warunków (przesłanek) z ustawy o wypadkach przy pracy. Dopuszczalne jest dochodzenie przez pracownika od pracodawcy roszczeń uzupełniających z tytułu wypadku przy pracy, opartych na przepisach prawa cywilnego (art. 415 kc, art. 444 kc i art. 445 kc)”. Oznacza to, że pracownik może wystąpić przeciwko pracodawcy dopiero po zakończeniu postępowania powypadkowego i ustaleniu przez ZUS świadczeń zasiłkowych niepokrywających doznanych szkód.

Podstawa prawna:

Art. 2371 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz.U. z  2014 r. poz. 1502 ze zm.).
Art. 415, art. 444–446 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (tekst jedn.: Dz.U. z 2014 r. poz. 121).

Izabela Nowacka, specjalista ds. kadrowo-płacowych